KALIN BAĞIRSAK (KOLOREKTAL) KANSERİ NEDİR
Kolorektal kanser hakkında kamuoyunu bilinçlendirmek, taramanın önemini vurgulamak ve erken teşhisle önlenebilir bir hastalık olduğu hakkında toplumda farkındalık oluşturmak için, 2000 yılından beri her yıl mart ayında ülkemiz genelinde etkinlikler yapılmaktadır.
Kolorektal kanserler; dünyada ve ülkemizde en sık görülen ilk 5 kanser arasında yer alan, önemli bir sağlık sorunudur. Kalın bağırsağın (kolon ve rektumun) polip ve kanserleri çoğu kez iyice büyüyene kadar belirti vermezler. Bu sebeple kolorektal kanserleri gelişmeden önlemek ve erken evrede yakalayabilmek için tarama testleri yapılmaktadır. Ulusal kanser tarama programına göre, 50-70 yaş arası kadın ve erkeklere 2 yılda bir gaitada gizli kan testi ve 10 yılda bir kolonoskopi uygulanmaktadır. Aile Hekimliği Birimleri, Toplum Sağlığı Merkezleri ve KETEM’de gaitada gizli kan (GGK) testi ücretsiz yapılmaktadır.
Kolorektal kanserin kesin sebebi bilinmemekle birlikte bazı risk faktörleri vardır. Bunlar;
- Yaş: Genelde yaşlılarda görülür.
- Polipler: Polip iyi huylu bir tümördür. 50 yaşın üzerindeki insanlarda yaygındır. Bazı polipler (adenomlar) kanserleşebilir. Poliplerin erken tanısı ve alınması, kolorektal kanser riskini azaltır.
- Ailede kolorektal kanser öyküsü: Bir kişinin yakın akrabalarında (anne, baba, kız veya erkek kardeş, çocuklar) kolorektal kanser öyküsü varsa, özellikle daha genç yaşta yakalanma riski artar.
- Genetik bozukluklar ve hastalıklar
- Daha önceden kolorektal kanser geçirmiş olmak: Kolorektal kanser öyküsü olan bir kişide tekrar kolorektal kanser gelişebilir. Yumurtalık, rahim ve meme kanseri öyküsü olan kadınlarda kolorektal kanser riski artmıştır.
- Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı: Bu hastalığı olan kişilerde normal topluma göre 10 kat artmış risk mevcuttur.
- Beslenme alışkanlıkları: Hayvansal yağdan zengin, kalsiyum, folat ve liften fakir diyetle beslenenlerde kolorektal kanser riski artmıştır. Meyve ve sebzeden fakir beslenmek de riski artırır.
- Sigara: Sigara içen hastalarda polip ve kolorektal kanser riski artmıştır.
Belirtiler;
Bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler
İshal, kabızlık, bağırsakta tam boşalmama hissi
Dışkıda kan (parlak ya da koyu kırmızı)
Normalde olduğundan daha ince dışkılama
Genel abdominal rahatsızlık ( gaz, kramplar, şişkinlik)
Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı
Sürekli yorgunluk
Bulantı ,kusma
Tedavi;
Kalın bağırsak kanserlerinin tedavisinde cerrahi, radyasyon ve kemoterapi başlıca kullanılan tedavi yöntemleridir. Tedavi, tümörün yerleşim yeri ve evresine göre değişmektedir.
Kanseri önlemek için neler yapılabilir;
Kalın bağırsak kanserlerinden korunmada tarama yöntemlerinin yanı sıra riski azaltıcı uygulamalar da mevcuttur. Bunlar,
- Sağlıklı ve dengeli beslenin.
- Düzenli tuvalet alışkanlığı edinin.
- Sigara, tütün ve tütün ürünlerini kullanmayın.
- Alkol kullanmayın.
- Rutin sağlık kontrollerinizi düzenli yaptırın.
- Uyku düzeninize dikkat edin.
- Fiziksel olarak aktif olun,
- Biyolojik kanserojenlerden korunmak için aşı yaptırın.
- İdeal vücut ağırlığınızı koruyun.
- Soluduğunuz hava temiz olsun.
- Güneşten ve radyasyondan korunun.